Ağız ve diÅŸ yüzeyinde bulunan bakterilerin oluÅŸturduÄŸu aside maruz kalan diÅŸlerin, zaman içerisinde deformasyon uÄŸraması sonucunda koyu renkli oyuklar olarak ifade edilen bir hastalıktır. Günümüzde çocuklarda ve yetiÅŸkinlerde ağız ve diÅŸ bakımının yeterli düzeyde yapılmaması halinde sıklıkla karşılaşılan bir sorundur.
Ağızın sindirimin yapıldığı ilk bölge olması nedeni ile insan saÄŸlığı açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Ayrıca sindirimin ve besin artıklarının yarattığı ilk etki ağızlarda görülmektedir. Özellikle ÅŸekerli ve unlu besinlerin tüketilmesi halinde ağızda kalan artıklar ağız saÄŸlığında yıpratıcı etkiye sahip olan asitlere neden olmaktadır. Besin artıkları sonucunda oluÅŸan asitler, diÅŸlerin mineral dokusunu etkisiz hale getirerek, diÅŸ minesinin bozulmasına ve diÅŸ çürüÄŸüne neden olur. Ayrıca alanlarda koyu renkli oyuklar ÅŸeklinde görülmektedir.
Uzun yıllardır nedeni bilinmeyen bir diÅŸ hastalığı olarak adlandırılan diÅŸ çürüÄŸü, günümüzde birçok faktöre baÄŸlı olarak oluÅŸum gösteren bir sorundur. Yapılan araÅŸtırmalara göre diÅŸ çürüÄŸüne neden olan baÅŸlıca faktörler aÅŸağıdaki gibi olmaktadır:
Karbonhidratlı gıdalar (un, şeker ağırlıklı beslenme)
KiÅŸinin yapısal özellikleri yani diÅŸ yapısı, tükürük bezlerinin fonksiyonelliÄŸi ve kalitesi doÄŸrultusunda yaÅŸanan deÄŸiÅŸimler diÅŸ çürüÄŸüne neden olmaktadır.
DiÅŸ çürüÄŸüne neden olan bakteriler diÅŸ ve dil yüzeyinde aktiftir. Genellikle çürükler diÅŸ yüzeyinde baÅŸlayarak, dentin tabakasına doÄŸru ilerlerler. Dentin tabakası diÅŸ minesinden daha çok organik madde içermektedir. Bu nedenle çürüÄŸün bu tabakaya eriÅŸmesinden sonra daha hızlı ve etkin bir ÅŸekilde yayılma eÄŸilimi sonucunda dentin tabakasını delerek oyuklar meydana getirir.
Fakat diÅŸ çürüÄŸünün oluÅŸma aÅŸaması kiÅŸinin yapısal özelliklerine göre ilerleme hızına sahiptir. Kısacası çürüÄŸün ilerleme hızı kiÅŸiye göre deÄŸiÅŸmektedir. DiÅŸ minesinin çok daha sert ve kalın olduÄŸu diÅŸlerde çürüÄŸün yayılımı yavaÅŸken, minenin ince olduÄŸu diÅŸlerde daha çabuk ilerlemektedir.
Dentin, diÅŸlerin savunma organı olarak ifade edilir. Dentin içindeki kanalcıkların uç kısmında odontoblast adı verilen yapım ve onarım hücreleri yer almaktadır. Bu yapı dentin de oluÅŸan çürüÄŸün engellenmesi için tıkayıcı görevini üstlenir. ÇürüÄŸe karşı kendiliÄŸinden savunmaya geçen onarım hücreleri, çürüÄŸe neden olan bakterilerin açık kanallardan ilerlemesini önlemek için kanalları kapatır. Ancak bu doÄŸal savunma mekanizması hızla ilerleyen çürüklere karşı yeterli olmazken, zaman içerisinde yavaÅŸ yavaÅŸ ilerleyen çürüklere karşı etkin bir koruma saÄŸlayabilmektedir.
Ağız ve diÅŸ saÄŸlığının korunmasındaki en önemli adım ağız temizliÄŸinin doÄŸru bir ÅŸekilde yapılmasıdır. Ayrıca düzenli olarak diÅŸ muayenelerinin ve kontrollerinin yapılması, oluÅŸabilecek hastalıkların önceden belirlenmesini ve önlem alınmasını saÄŸlamaktadır. DiÅŸ çürümesinin önlenmesi açısından yapılması gerekenler aÅŸağıdaki gibi olmaktadır:
Ağız ve diÅŸ bakım ürünlerinin doÄŸru ve bilinçli bir ÅŸekilde kullanılması, diÅŸ saÄŸlığındaki birinci kuraldır. Bu nedenle her öÄŸünden sonra diÅŸlerin fırçalanması ve diÅŸ ipinin düzenli bir ÅŸekilde kullanılması, bakterilere neden olan diÅŸ aralarındaki besin artıklarının temizlenmesinde en etkili yoldur. Besin artıkları en çok diÅŸin çiÄŸneme yüzeyindeki girintilerde ve diÅŸ ara yüzlerinde birikmektedir.
Bu nedenle diÅŸ fırçasının ulaÅŸabileceÄŸi küçük baÅŸlı diÅŸ fırçalarının kullanılması önerilir. Ayrıca diÅŸlerin iç yüzeyi, dış yüzeyi, çiÄŸneyici yüzeyler ve dil üstünün düzenli bir ÅŸekilde fırçalanmasının yanı sıra diÅŸ fırçalarının orta derece sertliÄŸe sahip veya yumuÅŸak kıllı olması ve düzenli aralıklarla deÄŸiÅŸtirilmesi, florürlü diÅŸ macununun kullanılması ve ağız suyu ile gargara yapılması gerekir.
Åžekerli besinlerin tüketimine dikkat etmek ve mümkünse ana öÄŸünlerin dışında tüketilmemesi diÅŸ çürüÄŸü oluÅŸumunu engellemektedir. Ayrıca öÄŸünlerden sonra mutlaka diÅŸlerin doÄŸru bir ÅŸekilde fırçalanması gerekir.
DiÅŸ hekimine düzenli olarak baÅŸvurmak, çürüÄŸü önlemek ve erken evrelerde müdahale etmek açısında önemlidir. Bunun dışında sıcak ve soÄŸuÄŸa duyarlı diÅŸlerin olması, aÄŸrılı diÅŸler, kahverengi lekelenmeler ve oyuklar gibi diÅŸ çürüÄŸüne zemin hazırlayan durumlarda mutlaka diÅŸ hekimine baÅŸvurmanız önerilmektedir.
